Liczba mieszkańców: 800
www.budzistowo.pl - strona miejscowości
Budzistowo to dawny Kołobrzeg. Ten z czasów utworzenia biskupstwa.
Stara zabudowa, miejsca ważne dla historii Pomorza, wtopione są w rozwijające się tu budownictwo jednorodzinne. Budzistowo jest miejscowością, w której rozwinęło się osadnictwo podmiejskie. Każdy, kogo nuży zgiełk miasta, może poszukać miejsca wypoczynku w licznych na terenie wsi prywatnych kwaterach, pensjonatach i hotelach
urządzonych w zabytkowych pałacach. Można tu znaleźć miejsca noclegowe w kwaterach o bardzo wysokim standardzie, atrakcyjne miejsca do rekreacji i wiele miejsc i obiektów do zwiedzania. W centrum wsi znajduje się stadnina koni i ośrodek hipoterapii.Dojechać do Budzistowa możemy nie tylko samochodem, ale też ścieżką rowerową. Jeżeli chcemy lepiej poznać historię Budzistowa warto poszukać jej śladów w kołobrzeskim muzeum. Eksponaty związane z dawnym wczesnośredniowiecznym miastem pochodzą właśnie stąd. Tu też znajduje się jedno z najważniejszych świadectw przeszłości kościół św. Jana, z 1222 r., najstarszy ceglany zabytek architektury sakralnej na Pomorzu.
Stara zabudowa, miejsca ważne dla historii Pomorza, wtopione są w rozwijające się tu budownictwo jednorodzinne. Budzistowo jest miejscowością, w której rozwinęło się osadnictwo podmiejskie. Każdy, kogo nuży zgiełk miasta, może poszukać miejsca wypoczynku w licznych na terenie wsi prywatnych kwaterach, pensjonatach i hotelach
urządzonych w zabytkowych pałacach. Można tu znaleźć miejsca noclegowe w kwaterach o bardzo wysokim standardzie, atrakcyjne miejsca do rekreacji i wiele miejsc i obiektów do zwiedzania. W centrum wsi znajduje się stadnina koni i ośrodek hipoterapii.Dojechać do Budzistowa możemy nie tylko samochodem, ale też ścieżką rowerową. Jeżeli chcemy lepiej poznać historię Budzistowa warto poszukać jej śladów w kołobrzeskim muzeum. Eksponaty związane z dawnym wczesnośredniowiecznym miastem pochodzą właśnie stąd. Tu też znajduje się jedno z najważniejszych świadectw przeszłości kościół św. Jana, z 1222 r., najstarszy ceglany zabytek architektury sakralnej na Pomorzu.
Na terenie Budzistowa znajdował się dawny gród kołobrzeski. Ślady osadnictwa słowiańskiego zachowane są w ukształtowaniu terenu.
Zakole Parsęty stanowiło jego naturalną obronę. W latach 50. XX w. prowadził tu wykopaliska archeologiczne zespół archeologów pod kierunkiem prof. Lecha Leciejewicza (1931–2011). Jest on autorem najważniejszych publikacji dotyczących wczesnośredniowiecznego osadnictwa na Pomorzu i historii Kołobrzegu.
W 2000 r. prof. Marian Rębkowski, kontynuator dzieła prof. Leciejewicza na podstawie badań dendrochronologicznych, wykazał, że ślady pierwszego osadnictwa na tym terenie pochodzą z VII w. Wszystkie zabytki dotyczące kołobrzeskiego osadnictwa we wczesnym średniowieczu wykopano właśnie tutaj. Można je oglądać w kołobrzeskim muzeum.
To właśnie tu rozegrały się wszystkie ważne wydarzenia związane z Kołobrzegiem, aż do momentu lokacji miasta w 1255 r.: utworzenie biskupstwa w 1000 r., zdobycie przez Bolesława Krzywoustego w 1107 r., biskup Reinbern, który chrystianizował Pomorze, tutaj zbudował swój pierwszy kościół, a wydarzenia opisał w swojej Kronice Gall Anonim.
Zakole Parsęty stanowiło jego naturalną obronę. W latach 50. XX w. prowadził tu wykopaliska archeologiczne zespół archeologów pod kierunkiem prof. Lecha Leciejewicza (1931–2011). Jest on autorem najważniejszych publikacji dotyczących wczesnośredniowiecznego osadnictwa na Pomorzu i historii Kołobrzegu.
W 2000 r. prof. Marian Rębkowski, kontynuator dzieła prof. Leciejewicza na podstawie badań dendrochronologicznych, wykazał, że ślady pierwszego osadnictwa na tym terenie pochodzą z VII w. Wszystkie zabytki dotyczące kołobrzeskiego osadnictwa we wczesnym średniowieczu wykopano właśnie tutaj. Można je oglądać w kołobrzeskim muzeum.
To właśnie tu rozegrały się wszystkie ważne wydarzenia związane z Kołobrzegiem, aż do momentu lokacji miasta w 1255 r.: utworzenie biskupstwa w 1000 r., zdobycie przez Bolesława Krzywoustego w 1107 r., biskup Reinbern, który chrystianizował Pomorze, tutaj zbudował swój pierwszy kościół, a wydarzenia opisał w swojej Kronice Gall Anonim.
LUDZIE
Prof. Lech Leciejewicz (1931–2011)– archeolog, który odkrywał wczesnośredniowieczny gród.
Prof. Marian Rębkowski – archeolog, który w roku 2000 określił, że wczesnośredniowieczna osada powstała w VII w.
Jan Rymaszewski – wieloletni dyrektor PGR Budzistowo.
Andrzej Michalski – właściciel stadniny koni z ośrodkiem hipoterapii.
Włodzimierz Hesse (1932–2010), były dyrektor i kierownik PGR, działacz rolniczej Solidarności, szykanowany przez SB, wieloletni sołtys, animator życia społecznego Budzistowa.
Prof. Lech Leciejewicz (1931–2011)– archeolog, który odkrywał wczesnośredniowieczny gród.
Prof. Marian Rębkowski – archeolog, który w roku 2000 określił, że wczesnośredniowieczna osada powstała w VII w.
Jan Rymaszewski – wieloletni dyrektor PGR Budzistowo.
Andrzej Michalski – właściciel stadniny koni z ośrodkiem hipoterapii.
Włodzimierz Hesse (1932–2010), były dyrektor i kierownik PGR, działacz rolniczej Solidarności, szykanowany przez SB, wieloletni sołtys, animator życia społecznego Budzistowa.
Pochodzenie nazwy
Antiqua ciuitate Colbergensi i Colberg to nazwa odnotowana w 1277 r. po założeniu nowego miasta na prawie lubeckim bliżej
morza. Antiqua Colbergh w 1336 r., a w 1465 r. Altstadt Colberg. Do tej nazwy nawiązuje dzielnica Budzistowa o nazwie Stare
Miasto.
Antiqua ciuitate Colbergensi i Colberg to nazwa odnotowana w 1277 r. po założeniu nowego miasta na prawie lubeckim bliżej
morza. Antiqua Colbergh w 1336 r., a w 1465 r. Altstadt Colberg. Do tej nazwy nawiązuje dzielnica Budzistowa o nazwie Stare
Miasto.
CIEKAWOSTKI
Zabytki wczesnośredniowieczne
W centrum Budzistowa położone jest grodzisko wyżynne wczesnośredniowieczne.
Są tu miejsca prowadzonych wielokrotnych wykopalisk oraz wiele miejsc, łącznie 46 stanowisk archeologicznych, w większości
nigdy niezbadanych.
W muzeum w Kołobrzegu znajduje się makieta słowiańskiego wczesnośredniowiecznego grodu zbudowana na podstawie wyników badań prof. Leciejewicza i wydobyte podczas tutejszych wykopalisk niezwykle cenne zabytki. Znajdują się tam przedmioty z rogu, bursztynu, ze skóry. Warto zatrzymać się w bibliotece, która udostępni publikacje książkowe prof. Leciejewicza na temat tego okresu osadnictwa. Jak wykazały badania dendrochronologiczne gród datowany jest na VII w.
Zabytki wczesnośredniowieczne
W centrum Budzistowa położone jest grodzisko wyżynne wczesnośredniowieczne.
Są tu miejsca prowadzonych wielokrotnych wykopalisk oraz wiele miejsc, łącznie 46 stanowisk archeologicznych, w większości
nigdy niezbadanych.
W muzeum w Kołobrzegu znajduje się makieta słowiańskiego wczesnośredniowiecznego grodu zbudowana na podstawie wyników badań prof. Leciejewicza i wydobyte podczas tutejszych wykopalisk niezwykle cenne zabytki. Znajdują się tam przedmioty z rogu, bursztynu, ze skóry. Warto zatrzymać się w bibliotece, która udostępni publikacje książkowe prof. Leciejewicza na temat tego okresu osadnictwa. Jak wykazały badania dendrochronologiczne gród datowany jest na VII w.
Kościół Reinberna Budzistowo jest obiektem zainteresowania archeologów, w tym tzw. archeologii lotniczej z lotu ptaka można zobaczyć kształt dawnego grodu. Prof. M. Rębkowski w swoich publikacjach wskazuje na nieodkryte jeszcze najważniejsze dla chrystianizacji Pomorza miejsce – pierwszy kościół pierwszego kołobrzeskiego biskupa Reinberna. Wiadomo, że Reinbern zbudował katedrę na terenie obecnego Budzistowa. Była to prawdopodobnie budowla z kamienia. Ocenia się, że gród mógł liczyć 2000–4000 mieszkańców. Ale chrześcijaństwo nie utrzymało się długo.
Około 1013 roku Pomorze Zachodnie, a wraz z nim Kołobrzeg, odłączyło się od Polski. Pomorzanie wrócili do starych pogańskich wierzeń i wygnali swojego biskupa. Według prof. M. Rębkowskiego, katedra, w której według źródeł pisanych, pochowany został mnich, który utonął w Parsęcie, to miejsce, którego położenie jest znane archeologom i które
czeka na swoich odkrywców. Kościół Jana Chrzciciela Kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1222 r. położony jest na skraju północno- wschodniego podgrodzia. Kościółek jest jedynym zabytkiem wczesnośredniowiecznym Kołobrzegu i najstarszym obiektem ceglanym architektury sakralnej na Pomorzu Środkowym. Ufundowała go księżna Mirosława, żona księcia zachodniopomorskiego Bogusława II, prawnuka Bolesława Krzywoustego. Księżna kościół przekazała benedyktynom z Mogilna. Od 1333 r. był w rękach biskupów kamieńskich.
Zbudowany z cegły na rzucie prostokąta (8 × 5 m), w stylu romańskim, z apsydą z trzema ostrołukowymi oknami skierowaną na wschód. Wokół chowano zmarłych. W XV w. kościół rozbudowano o gotyckie portale ostrołukowe. W północnej i południowej części elewacji zachowały się zamurowane dawne wejścia – północne dla kobiet, południowe dla mężczyzn, wewnątrz sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Pod koniec XIX w. wykonano neogotyckie okna.
Po II wojnie światowej odrestaurowany na przełomie lat 1958/59 do 1980 wykorzystywany na ekspozycję muzealną. Obecnie obiekt sakralny.
W 2000 r. przed kościołem z okazji 1000-lecia kołobrzeskiego biskupstwa odsłonięto cztery głazy upamiętniające wydarzenia z roku 1000 z herbami Kołobrzegu, siedzibami pierwszych biskupstw Krakowa i Wrocławia oraz arcybiskupstwa w Gnieźnie z napisem „Chwała Bogu. Pokój Ludziom – Gloria Deo. Pax Hominibus”.
Około 1013 roku Pomorze Zachodnie, a wraz z nim Kołobrzeg, odłączyło się od Polski. Pomorzanie wrócili do starych pogańskich wierzeń i wygnali swojego biskupa. Według prof. M. Rębkowskiego, katedra, w której według źródeł pisanych, pochowany został mnich, który utonął w Parsęcie, to miejsce, którego położenie jest znane archeologom i które
czeka na swoich odkrywców. Kościół Jana Chrzciciela Kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1222 r. położony jest na skraju północno- wschodniego podgrodzia. Kościółek jest jedynym zabytkiem wczesnośredniowiecznym Kołobrzegu i najstarszym obiektem ceglanym architektury sakralnej na Pomorzu Środkowym. Ufundowała go księżna Mirosława, żona księcia zachodniopomorskiego Bogusława II, prawnuka Bolesława Krzywoustego. Księżna kościół przekazała benedyktynom z Mogilna. Od 1333 r. był w rękach biskupów kamieńskich.
Zbudowany z cegły na rzucie prostokąta (8 × 5 m), w stylu romańskim, z apsydą z trzema ostrołukowymi oknami skierowaną na wschód. Wokół chowano zmarłych. W XV w. kościół rozbudowano o gotyckie portale ostrołukowe. W północnej i południowej części elewacji zachowały się zamurowane dawne wejścia – północne dla kobiet, południowe dla mężczyzn, wewnątrz sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Pod koniec XIX w. wykonano neogotyckie okna.
Po II wojnie światowej odrestaurowany na przełomie lat 1958/59 do 1980 wykorzystywany na ekspozycję muzealną. Obecnie obiekt sakralny.
W 2000 r. przed kościołem z okazji 1000-lecia kołobrzeskiego biskupstwa odsłonięto cztery głazy upamiętniające wydarzenia z roku 1000 z herbami Kołobrzegu, siedzibami pierwszych biskupstw Krakowa i Wrocławia oraz arcybiskupstwa w Gnieźnie z napisem „Chwała Bogu. Pokój Ludziom – Gloria Deo. Pax Hominibus”.
Pałac Myśliwski
Rezydencja myśliwska z przełomu XIX i XX w. w stylu eklektycznym z tarasem widokowym, wizerunkami 3 czartów w tympanonie. Podczas oblężenia Kołobrzegu w 1945 r. mieścił się tu szpital polowy. Po odrestaurowaniu nowi właściciele zagospodarowali pałac i przyległe budynki gospodarcze oraz rozległy ogród i urządzili tu hotel z restauracją i salą bankietową.
Pałac w stylu neogotyckim i neorenesansowym
Pałac położony w najwyższym punkcie wsi, w miejscu dawnego grodu, zbudowany na przełomie XIX i XX w. w stylu historyzmu nawiązującego do gotyku i renesansu. Właścicielami byli kolejno: Wilhelm von Munckow, Rudolf Damm, ok. 1920 r. Walter de Grain po przegraniu w karty i ponownie Rudolf Damm aż do II wojny światowej.
Po wojnie pałac zajęło radzieckie wojsko na mieszkanie swojego komendanta. Wraz z odejściem Rosjan przepadło całe cenne wyposażenie pałacu. Kolejnym gospodarzem był tutejszy PGR, który w 1971/72 odbudował pałac. Od 1998 r. w rękach prywatnych, funkcjonuje jako hotel i restauracja.
Majątek ziemski
W przedwojennym Budzistowie istniał majątek ziemski. W 1842 r. jako jego właściciel wymieniony jest Aleksander Maager. Od 1889 r. do końca II wojny światowej folwark był własnością Rudolfa Damma. W 1930 r. do właściciela majątku należało 206 ha ziemi i cegielnia.
W przedwojennym Budzistowie istniał majątek ziemski. W 1842 r. jako jego właściciel wymieniony jest Aleksander Maager. Od 1889 r. do końca II wojny światowej folwark był własnością Rudolfa Damma. W 1930 r. do właściciela majątku należało 206 ha ziemi i cegielnia.
Stare Miasto
Około 1935 r. Pomorskie Towarzystwo Ziemskie przejęło od majątku junkierskiego 126 ha ziemi położonych około 1 km na południe od wsi. Wydzielono parcele dla nowych osadników, na których zbudowano 5 gospodarstw. Jest to najmłodsza, położona na uboczu część Budzistowa. Po II wojnie tę kolonię nazwano Starym Miastem. Nazwa jest myląca – ta dzielnica Budzistowa nie ma żadnego związku z usytuowaniem wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu.
Około 1935 r. Pomorskie Towarzystwo Ziemskie przejęło od majątku junkierskiego 126 ha ziemi położonych około 1 km na południe od wsi. Wydzielono parcele dla nowych osadników, na których zbudowano 5 gospodarstw. Jest to najmłodsza, położona na uboczu część Budzistowa. Po II wojnie tę kolonię nazwano Starym Miastem. Nazwa jest myląca – ta dzielnica Budzistowa nie ma żadnego związku z usytuowaniem wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu.
Zajazd Kasztelański
Latem 1975 r. „Głos Koszaliński” donosił o sukcesie jakim była budowa przez PGR Budzistowo wyjątkowego turystycznego obiektu. Projektant
Zajazdu Hubert Marchlewicz otrzymał za jego projekt wyróżnienie – nagrodę wojewody koszalińskiego w konkursie na „Dzieło roku 1974”. Zajazd, zlokalizowany w zadrzewionej części parku i blisko rzeki, miał być połączony promenadą spacerową z Kołobrzegiem, czego jednak nie zrealizowano. Ofertę poszerzył następny element wizji dyrektora Jana Rymaszewskiwego – obiekty do hippiki – stajnie, tor i ujeżdżalnia, teren rekreacyjny a „nawet” plac zabaw dla dzieci. Dominującym akcentem wystroju wnętrza były detale konstrukcji ciesielskich wzorowane na siedemnastowiecznej chałupie z powiatu człuchowskiego, otwarte palenisko w restauracji, z rożnem, na którym pieczono prosięta. Wydarzeniem był prawdziwy kominek i klinkier na podłodze, czy zapomniane detale ciesielskie, takie jak tralki balustrad. Meble z drewna modrzewiowego i wiele innych elementów wyposażenia wykonała Cepelia w Kartuzach. Na głównej ścianie zajazdu zrealizowana została mozaika autorstwa Ireny Zahorskiej, atysty plastyka ze Słupska. Drewniane rzeźby, stanowiące wyposażenie wnętrza i terenu wokół Zajazdu wykonała goszcząca na plenerze grupa uczniów Liceum Technik Plastycznych z Zakopanego. Dwaj plastycy koszalińscy Wiesław Adamski i Piotr Maksymiuk wykonali prace metaloplastyczne i rzeźbiarskie. Po 1989 r. zajazd popadł w ruinę.
Latem 1975 r. „Głos Koszaliński” donosił o sukcesie jakim była budowa przez PGR Budzistowo wyjątkowego turystycznego obiektu. Projektant
Zajazdu Hubert Marchlewicz otrzymał za jego projekt wyróżnienie – nagrodę wojewody koszalińskiego w konkursie na „Dzieło roku 1974”. Zajazd, zlokalizowany w zadrzewionej części parku i blisko rzeki, miał być połączony promenadą spacerową z Kołobrzegiem, czego jednak nie zrealizowano. Ofertę poszerzył następny element wizji dyrektora Jana Rymaszewskiwego – obiekty do hippiki – stajnie, tor i ujeżdżalnia, teren rekreacyjny a „nawet” plac zabaw dla dzieci. Dominującym akcentem wystroju wnętrza były detale konstrukcji ciesielskich wzorowane na siedemnastowiecznej chałupie z powiatu człuchowskiego, otwarte palenisko w restauracji, z rożnem, na którym pieczono prosięta. Wydarzeniem był prawdziwy kominek i klinkier na podłodze, czy zapomniane detale ciesielskie, takie jak tralki balustrad. Meble z drewna modrzewiowego i wiele innych elementów wyposażenia wykonała Cepelia w Kartuzach. Na głównej ścianie zajazdu zrealizowana została mozaika autorstwa Ireny Zahorskiej, atysty plastyka ze Słupska. Drewniane rzeźby, stanowiące wyposażenie wnętrza i terenu wokół Zajazdu wykonała goszcząca na plenerze grupa uczniów Liceum Technik Plastycznych z Zakopanego. Dwaj plastycy koszalińscy Wiesław Adamski i Piotr Maksymiuk wykonali prace metaloplastyczne i rzeźbiarskie. Po 1989 r. zajazd popadł w ruinę.
Stadnina koni
W centrum wsi położona jest stadnina koni, dawniej należąca do PGR. Hodowane są tu konie wierzchowe rasy wielkopolskiej i kucyki. W dni chłodne i niepogodę działa kryta ujeżdżalnia. Atrakcją są przejażdżki bryczkami po lokalnych drogach. Działa tu ośrodek hipoterapii – rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych poprzez jazdę konną.
W centrum wsi położona jest stadnina koni, dawniej należąca do PGR. Hodowane są tu konie wierzchowe rasy wielkopolskiej i kucyki. W dni chłodne i niepogodę działa kryta ujeżdżalnia. Atrakcją są przejażdżki bryczkami po lokalnych drogach. Działa tu ośrodek hipoterapii – rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych poprzez jazdę konną.
Słonorośla
W sąsiedztwie Budzistowa występuje unikatowa roślinność halofilna o charakterze nadmorskim. Rośnie tu babka nadmorska, mlecznik nadmorski, sit Gerarda, babka Wintera, łoboda oszczepowata, koniczyna rozdęta, kostrzewa nadmorska i mietlica nadmorska. Przyczyną istnienia słonawy jest przesiąkająca z głębszych warstw gleby solanka, z sięgających aż tutaj, źródeł kołobrzeskich. Ten przyrodniczy skarb, zajmuje niewielki obszar ok. 0,6 ha i jest ukryty w trzcinowiskach na wschodnim brzegu Parsęty. Przyrodnicy zabiegają o utworzenie tu małego rezerwatu przyrody.
KALENDARIUM
VII w. Początek kołobrzeskiego osadnictwa w tym miejscu; gród wczesnośredniowieczny drewniano-ziemny.
1000 r. Utworzenie biskupstwa w Kołobrzegu.
1013 r. Wygnanie biskupa Reinberna.
1107 r. Zdobycie Kołobrzegu przez Bolesława Krzywoustego.
1122 r. Kościół św. Jana Chrzciciela.
1255 r. Początek upadku osadnictwa słowiańskiego w grodzie.
1956 r. Pierwsze wykopaliska archeologiczne zespołu prof. Leciejewicza.
1975 r. Budowa Zajazdu Kasztelańskiego.
06.05.2010 Oddano boisko Orlik 2012.
Więcej zdjęc i informacji o miejscowości na stronie www.budzistowo.pl
